DANIA WEGAŃSKIE (VEGAN)

Tawcze Grawcze jest moim numerem jeden jeśli chodzi o wegańskie potrawy. Pochodzi z Macedonii i oparta jest na tanich i sycących składnikach: fasoli oraz warzywach, głównie pomidorach. Jak do tej pory najsmaczniejsze Tawcze Grawcze jadłam w skopijskiej Starej Kuce. Doskonałym uzupełnieniem tej potrawy jest świeżo wypiekane pieczywo, którym można wybrać z miseczki resztki sosu pomidorowego. Jest to niewątpliwie najbardziej znane, wegańskie danie na Bałkanach.

Zupa z soczewicy, to kolejne sycące danie, które wywodzi się z bałkańskiej kuchni. Oprócz soczewicy znajdziemy w niej selera, marchewkę, pora oraz pomidory. Może występować w formie kremu, choć chyba częściej spotkamy się z wersją, w której składniki nie są zmiksowane. Zazwyczaj jest mocno aromatyczna. Jednak należy na nią uważać – może się zdarzyć, że zostanie do niej dorzucony boczek lub będzie przygotowana na rosole a nie bulionie warzywnym. Warto się o to dopytać kelnera/kucharza, żeby nie być później niemile zaskoczonym.

Gołąbki w liściach winogronowych (dolmas/sarmi) to potrawa wywodząca się z Imperium Osmańskiego, która zadomowiła się również w kuchni Bałkanów. Nadziewane są zarówno mięsem, ale znajdziemy je również w wersji wegańskiej. Wtedy gołąbki wypełniane są ryżem, pomidorami, cebulą, natką pietruszki z dodatkiem orzeźwiającej mięty. Zdarzają się też gołąbki z wypełnieniem serowym, czyli w wersji dla wegetarian.

Faszerowane warzywa – papryka, bakłażan lub pomidor. Potrawa ta występuje w wielu różnych wersjach, w zależności od tego, jakie warzywo stanowi bazę do faszerowania. Sam farsz może składać się w głównej mierze z ryżu/kaszy, z dodatkiem cebuli, papryki, natki pietruszki, pomidorów, czosnku, ziół. Część zapiekana jest też z serem, ale najpewniej nie będzie problemu, by poprosić, aby potrawa była przygotowana bez niego.

Wegańskie na Bałkanach są również pasty warzywne, takie jak ajwar, lutenica czy pasta z bakłażanów (choć w niektórych wersjach przygotowywana jest ona na bazie majonezu; oryginalnie jednak powinna być zrobiona jedynie z pieczonych bakłażanów, z dodatkiem czosnku, oliwy i ziół).

DANIA WEGETARIAŃSKIE

Burek/byrek/byreke/banica – kilka nazw do jednej potrawy, która wykonana jest z ciasta filo lub ciasta podobnego do francuskiego, wypełnionego najrozmaitszymi farszami: najczęściej serowym, mięsnym czy szpinakowym, ale znajdziecie również nadzienia z ziemniaków czy cebuli. Burek bardzo rzadko występuje w wersji na słodko, choć zdarzają się też tego typu wariacje. Niewątpliwie jest to wypiek, który znajdziemy na całych Bałkanach, a piekarnia bardzo szybko stanie się Waszym ulubionym miejscem, odwiedzanym każdego dnia. Bo oprócz burka znajdziecie tam całą masę przepysznego pieczywa, przygotowywanego na słono i na słodko. Od zapachów może zakręcić się w głowie, a smak tamtejszych wypieków jest po prostu nieziemski.

Musaka – występuje w dwóch wersjach – z mięsem mielonym lub tylko z samymi warzywami. Jej odmian jest bardzo wiele i zależy od inwencji kucharza i warzyw aktualnie dostępnych w dużych ilościach. Ja spotkałam się z musaką z bakłażanów, zapiekanych z dużą ilością słonego, bałkańskiego sera. Jadłam też musakę, na którą składał się cały miks warzyw, od pomidorów, przez paprykę, na cukinii i cebuli kończąc. Całość zawsze jest zapiekana z serem i/lub jajkiem, stąd też raczej nie znajdziemy jej w wersji wegańskiej.

Szopska sałata – może ciężko nazwać ją daniem, ale niewymienienie jej w tym zestawieniu byłoby sporym niedopatrzeniem z mojej strony. Sałatka ta nie jest wegańska, ponieważ jej nieodłącznym elementem jest słony ser, którym po wierzchu posypane są warzywa, czyli: pomidor, ogórek, cebula. Znajdziemy na Bałkanach wiele wariacji na jej temat, wtedy do zacnego grona składników dojdą oliwki lub marynowana papryka. Wegańską wersję tej sałaty spotkacie np. w Turcji, pod nazwą sałaty pasterskiej. Podawana jest bez sera, za to posypana jest sporą ilością natki pietruszki i skropiona dressingiem z granatu.

Spanac to danie dla fanów szpinaku, gdyż w głównej mierze właśnie z niego się składa. Jest to po prostu posiekany szpinak, z ziemniakami i masłem (najczęściej czosnkowym). Całość jest aromatyczna, rozgrzewająca i naprawdę bardzo sycąca. Prosta potrawa, która oferuje naprawdę sporo doznań smakowych.

Pindur to kolejne danie, z cyklu prostych, a wyjątkowo aromatycznych. Są to warzywa, takie jak cukinia, pomidory czy papryka, duszone w jednym naczyniu i posypane po wierzchu serem. Oczywiście można pozbyć się sera i otrzymać wersję w 100% wegańską, która będzie smakować tak samo wybornie.

W poczet wegetariańskich dodatków do dań wchodzi na pewno tarator, czyli jogurt z dodatkiem ogórka, koperku oraz czosnku. Smakuje wybornie o każdej porze roku, choć chyba najlepiej latem, kiedy całkiem nieźle orzeźwia.

Jak widać wegetarianin i weganin jadący na Bałkany powinien sobie całkiem dobrze poradzić z tamtejszą kuchnią. Z głodu na pewno nie umrze, a jeszcze może zdarzyć się, że będzie narzekał na przejedzenie. Czasami tylko będzie musiał nieco dłużej studiować kartę dań lub chwilę zajmie mu znalezienie miejsca, w którym wybór potraw kuchni roślinnej będzie nieco większy. Niemniej z własnego doświadczenia wiem, że pobyt na Bałkanach nie wiązał się dla mnie z głodówką (niestety nigdy po powrocie nie jestem chudsza, niż przed wyjazdem, a szkoda…), za to na pewno otwierał mnie na nowe smaki i poszerzał repertuar dań, która później samodzielnie wykonywałam we własnej kuchni.

Zapisz

Post 10 wege i vegan dań, których musisz spróbować na Bałkanach pojawił się poraz pierwszy w Bałkany według Rudej.

Jeden z piękniejszych, choć pozbawiony dostępu do morza krajów bałkańskich, to maleńka Macedonia. Górzysta, pełna jezior, a historia wyziera tu z każdego kąta. Macedonia jest urokliwa, ale zarazem bardzo smaczna. Dla „mięsożerców” polecam oczywiście wspaniałe dojrzewające wędliny z dodatkiem różnych przypraw, wspaniałe mięsa pieczone, faszerowane papryki i jak wszędzie na Bałkanach pyszne burki. Ale dziś przepis na danie typowo macedońskie z ukłonem dla „bezmięsnych” i nie tylko. Daniem tym jest  „tawcze grawcze”, ale pisownia oryginalna  jest inna – тавче гравче / tavche gravche, co dosłownie oznacza miskę fasoli. Aha, może się wydawać , że to znana nam „fasolka po bretońsku”, nic bardziej mylnego, gdyż jest to w 100% danie wegetariańskie, bardzo sycące, a zarazem łatwe do zrobienia z dostępnych składników i bardzo podzielne, można było nim obdzielić całą rodzinę.

źródło: Flickr, vesnamarkovska, CC BY-SA 2.0, https://www.flickr.com/photos/30406454@N04/2907445569/sizes/l

No to zaczynamy!

Jeśli danie ma być dla większej grupy osób, to kupujemy 1 kg fasoli Jaś (średni), który zalewamy ciepłą wodą aby moczył się przez całą noc.

2 marchewki, pokrojone w paski,
3 cebule, posiekane,
4 duże pomidory, 3 posiekane, 1 pokrojony w plastry,
1 bardzo duża papryka, pokrojona w paski,
2 ząbki czosnku
1/4 ostrej papryki, posiekanej,
1 łyżeczka kuminu,
1 łyżeczka nasion kolendry,
1 łyżeczka czarnuszki,
3 łyżki słodkiej papryki w proszku,

ewentualnie sos pomidorowy Passata (w szklanej butelce)

można użyć gotowej mieszanki przypraw pod nazwą Czubrica
olej
sól

Rano odlewamy wodę z fasoli, zalewamy ją świeżą i doprowadzamy do wrzenia. Następnie wodę odlewamy i tak powtarzamy 3 razy, a za 4 razem gotujemy fasolę do miękkości, delikatnie soląc pod koniec gotowania (wcześniejsze solenie spowoduje twardnienie fasoli). Odcedzamy, zachowując wywar. Do naczynia glinianego lub żaroodpornego  wrzucamy posiekaną cebulę, marchewkę, 3 pomidory, pół pokrojonej w kostkę papryki, 2 posiekane ząbki czosnku. W moździerzu miażdżymy kumin, kolendrę, czarnuszkę, dorzucamy do warzyw, dodajemy olej, paprykę, odrobinę soli. Mieszamy, dodajemy fasolę, ponownie mieszamy, dolewamy 2 łyżki wazowe wywaru fasolowego. Na górze układamy pokrojoną w paski paprykę, posypujemy chilli i obkładamy pokrojonym w plasterki czwartym pomidorem. Przykrywamy i wsadzamy do piekarnika podgrzanego do około 200 C i pieczemy dwie godziny, uważając, żeby wywar z fasoli nie wyparował. Jego ilość należy uzupełniać w razie potrzeby. Pomidory bywają różne – mniej lub bardziej soczyste, dlatego możemy użyć do tego dania sosu pomidorowego i dolewać go w razie potrzeby do dania. Tawcze grawcze nie może być suche! Trochę pracy przy gotowaniu fasoli, ale potem danie samo się robi. Smakuje i pachnie Macedonią! SMACZNEGO

Post Tawcze grawcze (тавче гравче) czyli Macedonia na talerzu pojawił się poraz pierwszy w Bałkany według Rudej.